Aydın Hasan – Gazze’deki yıkımın korkunç boyutunu anlamak için 7 Ekim 2023 öncesine gitmek gerekiyor. Gazze Şeridi, 41 km uzunluğu, 6-12 km arasında değişen genişliğiyle Akdeniz kıyısında 365 metrekarelik bir alanı kapsıyor. Bu bölge 2023 öncesinde 2.2 milyon kişi ile dünyada nüfus yoğunluğu en fazla olan yerlerden biriydi.
Nüfusunun yüzde 70’e yaklaşan büyük çoğunluğu 1947 ve 1967’deki savaşların ardından yerinden edilmiş Filistinli göçmenlerin torunlarından oluşan Gazze şeridinde, o dönem de İsrail ablukası nedeniyle yüzde 65 oranında yoksulluk vardı. Ancak eğitim düzeyi bu tabloya rağmen yüksekti. Bölgede; yaklaşık 625 devlet okulu, 288 Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) okulu, 50 özel okul bulunuyordu. Toplam öğrenci sayısı 600 bin olarak ifade ediliyordu. Yüksek öğretim kurumlarının da olduğu Gazze’de okullaşma oranı yüzde 97’yi buluyordu. Önemli geçim alanları; balıkçılık, küçük zanaat, zeytin, narenciye, sebze üretimiydi. Sahilde; yaz aylarında çocukların oynadığı, gençlerin yüzdüğü, ailelerin piknik yaptığı bir ortam vardı. İki yıl içinde manzara tamamen değişti… Filistin Sağlık Bakanlığı ile Gazze Medya Ofisi’nin açıkladığı verilere göre, iki yıl içinde yaşananlar rakamlarla şöyle:
■ 76 BİN ÖLÜ VE KAYIP: İsrail’in Gazze’ye saldırılarında iki yılda 67 bin 139 Filistinli hayatını kaybetti. Bu sayı, kayıplarla birlikte 76 bin 639’a çıkıyor. Yaralı sayısı ise 170 bine yaklaştı. İsrail’in sadece ateşkesi bozduğu 18 Mart 2025 tarihinden bu yana düzenlediği saldırılarda 13 bin 549 Filistinli öldü, 57 bin 542 kişi ise yaralandı. Enkaz altından çıkarılamayan binlerce ölü defnedilemedi bile.
■ AÇLIKTAN ÖLDÜLER: İsrail, abluka ile de Gazze’de açlık, susuzluk ve sıhhi nedenlerle ölümlere zemin hazırladı. 120 binden fazla yardım kamyonunun girişi engellendi. İsrail’in açlık ve susuzluğu bir silah olarak kullanması sonucu, 154’ü çocuk 460 kişi yaşamını yitirdi. 14’ü çocuk 17 kişi donarak öldü.
■ 12 BİN DÜŞÜK: Şu anda 650 bin çocuk, açlık ve yetersiz beslenme kaynaklı ölüm tehlikesiyle karşı karşıya. 12 bini aşkın hamile kadın, yetersiz beslenme nedeniyle düşük yaptı.
■ AMBULANSLARI DA VURDULAR: 197 ambulans ve 61 sivil savunma aracı hedef alındı.
■ ÇOCUKLAR DA HEDEFTE!:2 yıldır devam eden İsrail saldırılarında ölen çocuk sayısı 20 bini aştı. Hayatını kaybeden kadınların sayısı da 12 bin 500’ü geçti. Saldırılarda ölenler içinde bin 670 sağlık çalışanı ile 254 gazeteci de bulunuyor. 6 bin aile bütün üyeleri ile birlikte yok oldu.
GAZZE’NİN %90’I YERLE BİR EDİLDİ
■ 200 BİN TON PATLAYICI: Gazze’de kullanılan patlayıcı miktarının 200 bin tondan fazla olduğu belirtiliyor. Yaklaşık 2 milyon insan zorla evlerinden, yerlerinden edildi. Gazze şeridindeki binaların yaklaşık yüzde 90’u yaşanılamaz halde. 247 hükümet binası, 292 tesis, oyun alanı ve spor salonu yıkıldı. 208 arkeolojik ve kültürel miras alanı zarar gördü.
■ EĞİTİMDE BÜYÜK HASAR Eğitim kurumlarının yüzde 95’i hasarlı halde. 13 bin 500 öğrenci, 830 eğitimci ve 193 akademisyen ve araştırmacı saldırılarda öldü.
■ İBADETHANELER VURULDU: Saldırılarda 835 cami tamamen, 180 cami kısmen yıkıldı. Üç kilise hedef alındı. 60 mezarlıktan 40’ı yıkıldı. 233 imam, vaiz ve dini lider ile 20 Hristiyan din görevlisi yaşamını yitirdi.
■ ALTYAPI ÇÖKTÜ: Uzunluğu 5 bin kilometreyi geçen elektrik hattı tahrip edildi. 725 su kuyusu zarar gördü. Kent, içme suyu, elektrik ile kanalizasyon sisteminden yoksun kaldı.
NAAŞLAR ÇALINDI
■ TOPLU MEZARLAR: Gazze Medya Ofisi’nin açıklamasında korkunç bir iddia da dile getirildi. Buna göre; İsrail ordusu hastanelerin içinde yedi toplu mezar açtı. Mezarlardan 2 bin 450 kişinin naaşını çaldı.
■ KAYIP 70 MİLYAR DOLAR: 15 temel sektörde 70 milyar dolar ile ifade edilen bir kayıp oluştu. Bunun 28 milyar dolarını yıkılan konutlar oluşturdu. Tarım alanlarının yüzde 94’ünden fazlası işlevsiz bırakıldı. Balıkçılık tesisleri yok edildi.
350 YIL LAZIM BM
Kalkınma Programı’nın (UNDP) Ekim 2024 tarihli raporuna göre Gazze saldırılar nedeniyle gelişmişlik bakımından 70 yıl önceye, 1955’ler seviyesine geri döndü. Gazze’de savaş, insan sağlığı ve ekosistem için önemli riskler oluşturan 42 milyon ton enkaz yığını oluşturdu. BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) raporuna göre, olası bir ateşkes sonrası Gazze’nin ekonomik verilerinin 2022 yılı değerlerine ulaşması 350 yıl sürebilir.